Nhận biết chân linh kiện công suất không cần datasheet – Có thật không?

Thứ Ba, 13/05/2025 Huỳnh Chí Diễn

Nội dung bài viết

👁️ Nhận biết chân linh kiện công suất không cần datasheet – Có thật không?

Mở bài: Khi đứng giữa “đống linh kiện trôi nổi” và bạn cần một phép màu...

Bạn từng nhặt được một loạt IGBT, MOSFET, SCR từ bo mạch cũ, hoặc mua một đống hàng bãi không rõ nguồn gốc, chỉ có mã lạ và chẳng tìm được datasheet?

Bạn nghĩ:

“Giờ không biết chân nào là Gate, Drain, Source thì... vứt à?”
“Có cách nào để nhận biết không cần datasheet không?”
“Hay có dấu hiệu nào trên vỏ linh kiện mà mình chưa để ý?”

Câu trả lời là: CÓ THẬT – và bài viết này sẽ hướng dẫn bạn từng bước nhận biết chân linh kiện công suất dựa vào:

Hình dáng
Cách bố trí chân tiêu chuẩn
Đồng hồ đo
Một vài mẹo "dân sửa bo lâu năm mới biết"

1. Vì sao cần biết cách nhận biết chân mà không cần datasheet?

Trong thực tế, bạn sẽ gặp rất nhiều tình huống:

Bo mạch không có sơ đồ, linh kiện bị mài mất mã
Mã quá lạ, datasheet không tồn tại
Cần kiểm tra nhanh trên tay, không có mạng tra cứu

Việc nhận biết được chân linh kiện, dù không có datasheet, giúp bạn:

Sửa mạch cũ, hàng bãi, máy nhập khẩu
Thay thế linh kiện tương đương
Tự kiểm tra sống/chết, không mất thời gian đoán mò

Từ khoá: nhận biết chân linh kiện công suất, không cần datasheet

2. Cấu trúc chân linh kiện công suất phổ biến

Loại linh kiện	Số chân	Thứ tự phổ biến	Ghi chú
MOSFET	3	G – D – S	95% linh kiện TO-220, TO-247 theo chuẩn này
IGBT	3	G – C – E	C chân giữa (nhìn từ mặt trước)
SCR	3	K – A – G	Gate thường nằm riêng, cách xa 2 chân còn lại
TRIAC	3	MT1 – MT2 – G	MT1 thường là chân trái
Diode cầu	4	~ – ~ – + – –	Có ký hiệu luôn trên thân linh kiện

📌 Hình dáng linh kiện (TO-220, TO-247, TO-3P…) thường theo chuẩn quốc tế, nên có thể suy ra thứ tự chân.

3. Nhận biết chân bằng mắt thường – Có thể đến 70% chính xác

👀 Quan sát mặt trước:

Nếu thấy hình TO-220, 3 chân:
- Gần như chắc chắn là MOSFET hoặc IGBT
Nếu chân giữa rộng hơn – có thể là Collector (IGBT) hoặc Drain (MOSFET)

🔍 Ký hiệu in mờ trên mặt:

Có chữ “IRF”, “IRG”, “STGW” → MOSFET hoặc IGBT
“BTA”, “BT”, “TYN”, “C106” → TRIAC hoặc SCR

🔌 Chân Gate thường là chân đầu tiên, nhỏ nhất, nằm bên trái

📌 Các hãng thường giữ bố trí G–D–S hoặc G–C–E để tương thích mạch thiết kế sẵn

4. Dùng đồng hồ đo để xác định chân (không cần datasheet)

🧪 A. Với MOSFET N (phổ biến nhất)

Bước 1: Đặt đồng hồ về thang diode

Bước 2:

Dùng tay chạm nhẹ vào 2 chân bất kỳ → xem chân nào dẫn
Khi chân Gate được nạp tĩnh điện, MOSFET bật → D – S sẽ dẫn điện

📌 Khi MOSFET bật:

Chân giữa là Drain
Chân ngoài dẫn với chân giữa → là Source
Còn lại → Gate

🧪 B. Với IGBT

Bước 1: Đặt đồng hồ về diode

Bước 2:

Dùng que đỏ vào chân nghi ngờ là Gate
Que đen vào Emitter
Nếu IGBT bật lên (đo giữa Collector–Emitter có dòng) → xác định được vị trí chân

📌 Gate sẽ không dẫn dòng trực tiếp → khi cấp điện áp → IGBT bật

🧪 C. Với SCR

Đo Anode – Cathode → không dẫn
Dùng tay/nạp xung vào Gate → Anode – Cathode bắt đầu dẫn → xác định được chân

📌 Gate thường nằm cách xa 2 chân còn lại

🧪 D. Với TRIAC

MT1 và MT2 nằm gần nhau
Gate nằm chéo hoặc cách biệt
Đo được khi cấp xung ngắn giữa MT1 và Gate → TRIAC dẫn

5. Mẹo từ dân kỹ thuật lâu năm

Chân giữa luôn là Collector (IGBT), Drain (MOSFET) – nếu dùng TO-220, TO-247
Nếu vỏ có kẹp tản nhiệt nối chân giữa → gần như chắc chắn đó là chân Collector/Drain
Nếu là linh kiện gỡ từ nguồn xung, nguồn inverter → thường là IGBT
Nếu tháo từ dimmer, quạt, thiết bị gia dụng AC → TRIAC

📌 Quan sát mạch xung quanh để suy luận:

Nếu có cuộn biến áp xung → IGBT/MOSFET
Nếu có tải AC → SCR/TRIAC

6. Bảng tổng hợp dấu hiệu nhận biết nhanh

Loại linh kiện	Hình dáng	Số chân	Dấu hiệu nhận biết
MOSFET	TO-220	3	G-D-S (trái → phải)
IGBT	TO-247	3	G-C-E (trái → phải)
SCR	TO-92 / TO-220	3	K-A gần nhau, G cách xa
TRIAC	TO-220	3	MT1 – MT2 – G
Diode cầu	Vuông	4	Có ký hiệu in sẵn (~, +, –)