📌 Làm chủ sơ đồ chân linh kiện: Từ C1815 đến IRLZ44N

🔧 Mở đầu: “Chân nào là chân nào?” – câu hỏi ám ảnh mọi người học điện tử

Bạn có bao giờ:

• Cầm con transistor trên tay, nhưng không biết đâu là B – C – E?
   

• Dò datasheet thì thấy sơ đồ… nhưng không hiểu nhìn từ hướng nào?
   

• Lắp linh kiện theo cảm tính, rồi cháy mạch và không biết lý do?
   

👉 Sai chân = linh kiện không hoạt động, mạch hỏng, đôi khi nổ hoặc chập cháy.

🎯 Trong bài này, bạn sẽ:

• Hiểu đúng cách đọc pinout của các linh kiện thông dụng.
   

• Nắm được quy tắc xác định sơ đồ chân từ datasheet.
   

• Học mẹo dùng đồng hồ đo để xác định chân nếu không có mã hoặc mã bị mờ.
   

---

🧠 1. Sơ đồ chân là gì? Vì sao quan trọng?

Sơ đồ chân (pinout) là cách xác định:

• Vị trí các chân của linh kiện (thường có từ 2 đến 8 chân hoặc hơn).
   

• Mỗi chân có vai trò gì: cấp nguồn, điều khiển, nối đất, ngõ ra…
   

💥 Nếu đấu nhầm chân, mạch có thể không chạy, hoặc gây hỏng linh kiện vĩnh viễn.

 

---

🔍 2. Cách đọc sơ đồ chân từ datasheet – cực kỳ đơn giản

Datasheet luôn có phần sơ đồ chân – thường là hình vẽ nhỏ bên cạnh thông số. Có 2 dạng phổ biến:

📘 a. Dạng nhìn từ trên (Top View):

• Khi nhìn vào mặt có mã in.
   

• Thường dùng với transistor TO-92.
   

📘 b. Dạng nhìn từ dưới (Bottom View):

• Nhìn từ phía chân ra.
   

• Phổ biến với IC, MOSFET TO-220.
   

💡 Mẹo xác định chiều đúng:

• Đặt linh kiện sao cho mặt chữ hướng về phía bạn.
   

• Chân bên trái = Chân 1 (theo thứ tự từ trái sang phải).
   

---

🔌 3. Sơ đồ chân của các linh kiện phổ biến – bảng tổng hợp

🔹 Transistor TO-92 (C1815, A1015…)

Mã	Loại	Chân 1 – 2 – 3 (nhìn mặt in mã)
C1815	NPN	E – C – B
A1015	PNP	E – C – B
C945	NPN	B – C – E
2N3904	NPN	E – B – C

📌 Cùng loại TO-92 nhưng cách sắp chân có thể khác nhau – đừng đoán mò!

 

---

🔹 MOSFET TO-220 (IRF540, IRLZ44N…)

Mã	Loại	Chân 1 – 2 – 3 (nhìn từ mặt in)
IRF540	N-MOSFET	G – D – S
IRLZ44N	N-MOSFET Logic	G – D – S
IRF9540	P-MOSFET	G – D – S

💡 Đặc biệt lưu ý: Dù cùng chuẩn TO-220, nhưng đừng dùng hình dáng để đoán sơ đồ chân – hãy tra datasheet!

---

🔹 Diode & Zener

• 2 chân: Anode – Cathode.
   

• Vạch trắng trên thân = Cathode (chân nối về GND hoặc phía áp âm).
   

• Với Zener: cắm ngược để dùng ổn áp.
   

 

---

🔹 SCR – Triac – IGBT

Linh kiện	Chân (nhìn từ mặt in)
MCR100	G – A – K (TO-92)
BTA16	MT1 – MT2 – G (TO-220)
IRG4PC50	G – C – E (IGBT TO-247)

📌 SCR và Triac có chân Gate – cần đấu chính xác để điều khiển được.

 

---

🔧 4. Dùng đồng hồ số để xác định chân – khi mã bị mờ hoặc không có datasheet

🔸 Với transistor:

• Dùng chế độ đo Diode.
   

• Đo giữa các chân để tìm ra:
   

  • B – C → dẫn 0.6V (NPN) hoặc C – B (PNP)
     

  • B – E → dẫn 0.6V
     

• Nếu đo 6 cặp – 2 cặp dẫn 0.6V → chân chung là Base.
   

🔸 Với diode, zener:

• Một chiều dẫn → chiều thuận.
   

• Dùng thang đo diode để xác định cực.
   

🔸 Với MOSFET:

• Xả điện Gate trước.
   

• Chạm Gate → Drain – Source sẽ dẫn.
   

• Xác định chân G – D – S theo phản ứng đo.
   

💡 Hữu ích khi gặp linh kiện bóc mạch hoặc mua hàng “không giấy tờ”.

 

---

⚠️ 5. Những lỗi “chết người” do đấu sai sơ đồ chân

Lỗi	Hậu quả
Đấu sai B – C – E transistor	Không dẫn dòng → mạch không chạy hoặc hỏng transistor
Lắp ngược MOSFET G – D – S	Không điều khiển được, nóng nhanh → nổ
Cắm IC ổn áp ngược Vin – Vout	Cấp áp ngược → cháy vi điều khiển
Nhầm MT1 – MT2 của Triac	Triac không kích được, tải không hoạt động

🎯 Cách tránh: Tra pinout → ghi lại → đo kiểm trước khi cắm.

 

---

📋 6. Checklist 5 bước xác định sơ đồ chân an toàn

1. Tìm mã linh kiện rõ ràng.
    

2. Tra datasheet chính xác theo mã.
    

3. Xác định kiểu chân theo ảnh trong datasheet.
    

4. Đối chiếu linh kiện thật – kiểm tra chiều in mã.
    

5. Dùng đồng hồ đo nếu còn nghi ngờ.
    

✅ Làm đúng 5 bước này, bạn sẽ không bao giờ cắm nhầm chân nữa!

 

---

🏁 Kết luận: Hiểu sơ đồ chân – làm chủ mạch

Bạn không thể làm điện tử giỏi nếu không hiểu sơ đồ chân linh kiện. Đây là bước:

• Bảo vệ linh kiện khỏi hư hỏng.
   

• Bảo đảm mạch chạy ổn định, đúng thiết kế.
   

• Tiết kiệm thời gian sửa chữa, thay thế.
   

👉 Hãy xem sơ đồ chân là "mật mã" đầu tiên cần giải trước khi dùng linh kiện.

 

---

📘 Bài tiếp theo:

🔎 “Tải miễn phí: Bảng mã đọc linh kiện bán dẫn thông dụng 2025”

Bạn đã học tra mã, hiểu chân, kiểm tra đúng – giờ là lúc có trong tay bảng mã tổng hợp:

• Hơn 200 mã transistor, diode, MOSFET, zener, IGBT, SCR…
   

• Có đầy đủ thông số cơ bản, sơ đồ chân, ứng dụng phổ biến.
   

• Định dạng bảng, dễ in, dễ tra – dành cho kỹ thuật viên thực chiến!
   

👉 Bài tiếp theo sẽ tặng bạn bộ tài liệu cực kỳ giá trị – đừng bỏ lỡ nhé!