Bảo trì thiết bị điện: Vai trò không thể thay thế của giấy cách điện

Trong công tác bảo trì thiết bị điện, người ta thường nghĩ ngay đến chuyện kiểm tra dây, siết lại vít, tra dầu mỡ… Nhưng có một yếu tố quan trọng thường bị bỏ quên – đó là giấy cách điện.

Thực tế, rất nhiều sự cố xảy ra chỉ vì một lớp giấy cách điện bị mục, rách, hoặc… không có. Vậy trong quá trình bảo trì, giấy cách điện giữ vai trò gì? Cần chú ý những gì? Và làm sao để sử dụng giấy đúng cách giúp thiết bị an toàn – bền bỉ – tiết kiệm chi phí sửa chữa?

Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé.

Giấy cách điện trong bảo trì – nhỏ mà có võ

1. Chống rò rỉ điện – bảo vệ an toàn con người và thiết bị

Khi thiết bị điện vận hành lâu ngày, nhiệt độ, rung động và bụi bẩn sẽ làm mòn lớp cách điện. Lúc này, nếu không có lớp giấy cách điện thay thế đúng tiêu chuẩn, thiết bị có thể rò rỉ điện ra vỏ, gây:

• Chạm mát, giật điện nguy hiểm.
   

• Làm hỏng thiết bị xung quanh.
   

• Gây mất an toàn lao động.
   

Ví dụ thực tế: Một nhà máy chế biến thực phẩm tại Tây Ninh từng phải dừng dây chuyền 3 ngày chỉ vì một mô tơ bị rò điện. Nguyên nhân là lớp giấy cách điện trong mô tơ đã rách do bị côn trùng gặm – nhưng bảo trì định kỳ lại không phát hiện.

Giải pháp sau đó: thay toàn bộ giấy cũ bằng fishpaper chống ẩm, và lập kế hoạch kiểm tra định kỳ lớp giấy cách điện mỗi 3 tháng.

2. Ổn định hoạt động thiết bị – giảm rung, giảm nóng

Không chỉ để cách điện, giấy còn là lớp đệm cơ học, giúp cố định cuộn dây, giữ cho mô tơ, máy biến áp hoạt động êm, không rung.

• Khi giấy mục: cuộn dây bị lỏng → rung → phát tiếng → nóng máy.
   

• Khi giấy sai loại: không chịu được nhiệt → cháy lớp film → gây chập.
   

Vì vậy, trong bảo trì, nếu thấy máy rung bất thường – hãy kiểm tra lại cả lớp giấy cách điện, không chỉ phần cơ khí.

3. Kéo dài tuổi thọ mô tơ, máy biến áp, tụ điện

Thiết bị điện, đặc biệt là thiết bị chạy 24/24 như:

• Quạt thông gió công nghiệp
   

• Máy bơm nước nhà máy
   

• Máy nén khí
   

• Tụ điện trong tủ điều khiển
   

… rất dễ hỏng nếu giấy cách điện xuống cấp. Việc thay giấy cách điện định kỳ giúp:

✅ Ngăn chập điện bên trong
✅ Giữ hiệu suất hoạt động ổn định
✅ Giảm nhiệt độ máy, tiết kiệm điện
✅ Hạn chế chi phí sửa chữa lớn

Các loại giấy cách điện thường dùng trong bảo trì

Loại giấy	Ứng dụng phổ biến	Ưu điểm chính
DMD	Mô tơ nhỏ, quạt, máy dân dụng	Dẻo, dễ cuốn, giá rẻ
NMN	Mô tơ công nghiệp, máy CNC	Chịu nhiệt cao, bền, khó bong lớp
Fishpaper	Lót đầu, chống va đập, cách điện tụ	Cơ học tốt, chịu nén, dễ tạo hình
Nomex	Biến áp khô, thiết bị chịu nhiệt cao	Bền, không mục, chống cháy
Mica tape	Máy hàn, tủ điện cao áp	Chống cháy, chịu áp cao, không dẫn điện

Khi nào nên thay giấy cách điện trong bảo trì?

• Sau 1 – 2 năm sử dụng, đặc biệt nếu máy chạy thường xuyên.
   

• Khi kiểm tra thấy giấy bị rách, bong, có vết mốc hoặc giòn.
   

• Thiết bị có dấu hiệu nóng bất thường, rung, kêu lạ.
   

• Khi thực hiện bảo trì lớn định kỳ, nên thay toàn bộ giấy cho an tâm.
   

Mẹo nhỏ: Nên lưu hồ sơ thiết bị và đánh dấu thời gian thay giấy gần nhất. Điều này giúp kiểm soát chất lượng thiết bị rất tốt.

Những sai lầm thường gặp khi bảo trì không đúng cách

Sai lầm	Hậu quả nghiêm trọng
Không kiểm tra giấy định kỳ	Bỏ sót lỗi rò điện, tăng nguy cơ cháy máy
Dùng lại giấy cũ	Mất cách điện, nguy hiểm tiềm ẩn
Dùng sai loại giấy	Không chịu nhiệt, dễ bong, giảm tuổi thọ
Không xử lý ẩm giấy	Rò điện do giấy hút nước

Gợi ý quy trình bảo trì có tích hợp kiểm tra giấy cách điện

Bước 1: Ngắt điện – tháo mô tơ/thiết bị cần bảo trì
Bước 2: Kiểm tra giấy tại các vị trí: lót khe, đầu cuộn, cách lớp
Bước 3: Lau sạch bụi, đo nhiệt độ thiết bị nếu có dấu hiệu bất thường
Bước 4: Thay giấy nếu có dấu hiệu xuống cấp
Bước 5: Ghi chú vào hồ sơ bảo trì (ngày, loại giấy thay, ai thực hiện)

Nếu bạn quản lý nhiều thiết bị, có thể thiết lập bảng kiểm tra định kỳ giấy cách điện giống như bảng kiểm tra dầu mỡ hoặc công tắc.

Kết luận: Làm bảo trì kỹ – bắt đầu từ lớp giấy mỏng

Trong công tác bảo trì thiết bị điện, giấy cách điện không chỉ là lớp phụ trợ, mà là thành phần trực tiếp bảo vệ thiết bị, người vận hành, và cả hiệu suất sản xuất.

Chỉ cần kiểm tra và thay đúng lúc, đúng loại giấy, bạn có thể:

✅ Tránh được các sự cố chập cháy lớn
✅ Giữ cho thiết bị chạy ổn định lâu dài
✅ Giảm chi phí sửa chữa, tiết kiệm ngân sách
✅ Nâng cao uy tín cá nhân và chuyên nghiệp hơn trong công việc

Chia sẻ từ người làm nghề

Nhiều xưởng sau khi áp dụng quy trình bảo trì có tích hợp kiểm tra giấy cách điện đều có một điểm chung: giảm hẳn tỉ lệ máy lỗi do rò điện, khách hàng hài lòng hơn, anh em thợ cũng đỡ “vắt chân lên cổ” đi bảo hành.

Nếu bạn đang cần tài liệu hướng dẫn kiểm tra giấy cách điện trong bảo trì, hoặc muốn lên danh sách vật tư bảo trì định kỳ cho xưởng – cứ nhắn mình nhé. Mình luôn sẵn sàng chia sẻ file mẫu và kinh nghiệm thực tế.